Rond deze tijd van het jaar gebruiken veel autbezitters producten die antivries bevatten. Niet alleen in de koelvloeistof of in de vloeistoffen die je autoruit ontdooien, maar soms ook in de remvloeistof of motorolie. Antivries bevat ethyleenglycol, een stof die zeer giftig is voor katten (en honden). Helaas vinden veel katten antivries lekker smaken, hierdoor komt vergiftiging relatief vaak voor. Ook kunnen katten antivries binnenkrijgen door het schoonlikken van hun pootjes als ze er doorheen gelopen zijn. Antivries wordt snel opgenomen door het slijmvlies van de bek. Hele kleine hoeveelheden zijn al giftig, bij de kat is dit ongeveer 1.5 ml per kg (ter vergelijking, 1 theelepel = 5 ml).
De giftigheid hangt af van de hoeveelheid die de kat heeft binnengekregen, maar vergiftiging met antivries is één van de meest dodelijke vergiftigingen die er bestaan.
Wat gebeurt er na inname?
Ethyleenglycol wordt snel opgenomen in het lichaam (binnen 2 tot 3 uur). De stof zelf is niet eens zo giftig, maar het wordt in de lever snel omgezet naar andere, erg giftige producten, zoals oxalaat. Deze giftige producten hebben effect op verschillende organen, maar met name op de nieren. De nieren stoppen met werken en kunnen hun functie (o.a. verwerking van afvalstoffen, monitoren zuur- en zouthuishouding in het lichaam) niet meer uitvoeren.
Wat voor verschijnselen kan mijn kat krijgen?
Er zijn 3 stadia die na elkaar optreden. Het is belangrijk om je te realiseren dat niet alle verschijnselen bij elk dier even duidelijk optreden.
- Stadium 1: treedt binnen 30 minuten na de vergiftiging op en kan 12 uur aanhouden. De verschijnselen passen bij alcohol vergiftiging, de kat lijkt dronken. Katten kunnen misselijk zijn, braken, sloom zijn en dronkemansgang vertonen.
- Stadium 2: ontstaat ongeveer 12-24 uur na inname van ethyleenglycol. Op dit moment is er ernstig nierfalen aan het ontstaan. Klachten die hierbij passen zijn niet eten, braken, diarree en meer drinken en plassen.
- Stadium 3: dit eindstadium treedt op na circa 24 uur. De nieren stoppen helemaal met werken. Katten in dit stadium zijn zeer sloom (vaak haast comateus), willen niet eten, braken en stinken soms uit hun bek. Vaak plassen ze helemaal niet meer, omdat de nieren geen urine meer maken. De vooruitzichten voor een kat in dit stadium zijn enorm slecht.
Hoe kan de diagnose gesteld worden?
De diagnose wordt meestal gesteld door een combinatie van verschillende bevindingen:
- Passende voorgeschiedenis, dus een kat die buiten vrij rond loopt.
- Lichamelijke verschijnselen zoals beschreven
- Bepaalde afwijkingen in de urine: de urine is te waterig en bevat vaak calcium oxalaat kristallen.
- Bepaalde afwijkingen in het bloed: hoge nierwaardes, soms samen met een te hoog fosfaat- en hoog kaliumgehalte. Sommige katten ontwikkelen een te laag calcium gehalte of een te hoog suikergehalte. Verder is er vaak sprake van een verzuring in het lichaam (lage pH).
- Een echo van de buik laat soms hele specifieke afwijkingen aan de nieren zien.
- Soms kan het zinnig zijn om met een Woodse lamp (UV lamp) de vacht, de urine en evt. braaksel van de kat te bekijken. Aan sommige producten met antivries wordt namelijk een bepaalde kleurstof toegevoegd welke oplicht onder een UV lamp.
Is er een behandeling mogelijk?
Vroeg en agressief ingrijpen is verschrikkelijk belangrijk bij vergiftigingen met antivries. Als je gezien hebt dat je kat antivries heeft opgelikt, neem dan direct contact op met een dierenarts. In heel acute gevallen (inname <1 uur geleden) kan er geprobeerd worden om opname van de ethyleenglycol door het lichaam te voorkomen, door je kat te laten braken en Norit toe te dienen. Helaas worden de meeste katten pas in een later stadium aangeboden.
Behandeling met medicatie binnen 3 uur na inname heeft de beste resultaten. Behandeling met ethanol is één van de meest bekende procedures. Deze behandeling is echter niet zonder risico en kan behoorlijke bijwerkingen hebben. Behandeling met het middel fomepizole heeft mogelijk minder bijwerkingen, maar dit middel is niet overal verkrijgbaar. Daarnaast wordt de kat aan het infuus gelegd en krijgt hij ondersteunende medicatie, zoals medicatie tegen de misselijkheid. Dit soort katten zijn echte intensive care patiëntjes, met de daarbij behorende kosten.
De vooruitzichten zijn matig en erg afhankelijk van de hoeveelheid antivries die opgenomen is en het tijdstip waarop er ingegrepen wordt.
Het voorkomen van vergiftiging met ethyleenglycol is daarom erg belangrijk. Bewaar producten met antivriesin een afgesloten container op een veilige plek. Ruim gemorste antivries direct en grondig op, ook al is het maar een beetje.
Marieke Knies