Hypertensie – de stille sluipmoordenaar

Katten worden ouder dan ooit, en dat is prachtig. Maar met die hogere leeftijd komt ook een aandoening die vaak pas ontdekt wordt als het al te laat is: hoge bloeddruk – of, in medische termen, hypertensie.
Het is één van de meest onderkende ziekten bij oudere katten, en tegelijk één van de belangrijkste om op tijd te vinden.

Hoe vaak komt het voor?

Hypertensie komt veel vaker voor dan de meeste mensen denken.
Gemiddeld heeft één op de acht katten ouder dan 10 jaar een te hoge bloeddruk.
Bij “super senioren” van 15 jaar en ouder loopt dat zelfs op tot een kwart van de katten.
Toch blijkt uit onderzoek dat nog geen vijf procent van de katten ouder dan negen jaar daadwerkelijk op bloeddruk wordt gecontroleerd.

Dat is zonde, want de gevolgen van onbehandelde hypertensie kunnen ernstig zijn – terwijl de behandeling meestal eenvoudig en effectief is.

Wat is bloeddruk eigenlijk?

Bloeddruk is de kracht waarmee het bloed tegen de vaatwand drukt.
Bij de kat ligt een normale bloeddruk rond de 120 tot 140 mmHg.
Met het ouder worden stijgt dat licht, maar zodra de druk langdurig boven de 160 mmHg komt, spreken we van hypertensie.

Classificatie volgens de ACVIM-richtlijn

De ACVIM (American College of Veterinary Internal Medicine) deelt bloeddruk bij katten in vier categorieën, gebaseerd op het risico op schade aan zogenaamde target organs (doelorganen):

Oorzaken: primair, secundair of situationeel

Er zijn drie vormen van hypertensie bij katten:

1. Secundaire hypertensie
De meest voorkomende vorm. Hoge bloeddruk is dan een gevolg van een andere ziekte, meestal:

• Chronische nierziekte (CKD) 
• Hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier) (zowel voor als na behandeling!) 
• Hyperaldosteronisme (een hormonale aandoening waarbij de bijnieren teveel aldosteron produceren)

Soms kan hoge bloeddruk ook gezien worden bij het geven van bepaalde medicatie, zoals EPO. 

2. Primair (idiopathisch)
Hierbij is geen onderliggende ziekte te vinden. Dat komt bij katten veel minder vaak voor dan bij mensen, maar rond zo’n 13%, of nog minder. 

3. Situationele hypertensie (“witte jassen hypertensie”)
Dit is tijdelijke bloeddrukstijging door stress, bijvoorbeeld in de spreekkamer.
In een studie die ik gedaan heb bij oudere katten bleek dat dit bij ongeveer vijf procent van de katten in die populatie voorkwam. Bij circa 20% van alle katten in die studie die een bloeddruk had van 160 mmHg bleek er sprake van situationele hypertensie. De bloeddruk is dan tijdelijk hoog,  maar zakt thuis of na rust weer naar normale waarden.
Rustige, katvriendelijke metingen zijn daarom cruciaal.

Wat kan hoge bloeddruk aanrichten? (Target organ damage)

Langdurig verhoogde bloeddruk tast organen aan met een rijke bloedtoevoer.
Dat noemen we target organ damage (TOD).
De belangrijkste organen die gevaar lopen:

Ogen
Tot tachtig procent van de katten met hypertensie krijgt oogaandoeningen.
Bloedingen in het netvlies, oedeem of zelfs een loslating van het netvlies kunnen leiden tot plotselinge blindheid.
Gelukkig kan het zicht soms (deels) herstellen als de bloeddruk snel wordt behandeld.

Hersenen en zenuwstelsel
Hoge bloeddruk kan leiden tot hersenoedeem of kleine bloedingen. Katten kunnen subtiele verschijnselen zoals desorientatie of sloomheid laten zien, wat door eigenaren geinterpreteerd kan worden als dementie. Bij mensen met hypertensie weten we dat hoofdpijn kan optreden, waarom zou dat bij katten anders zijn? 
Katten kunnen soms ook ernstigere verschijnselen laten zien, zoals epileptische aanvallen, scheve kopstand of zelfs zwakte of verlamming. 

Hart
Het hart moet tegen hogere weerstand in pompen, waardoor de hartspier verdikt.
In zeldzame gevallen kan dit leiden tot hartproblemen. 

Nieren
Hoge bloeddruk kan de nier verder beschadigen – en andersom kan nierziekte de bloeddruk doen stijgen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van nierschade en hypertensie.

Hoe stel je de diagnose?

Het meten van bloeddruk bij katten is een precisiewerkje.
De kat moet rustig en ontspannen zijn – bij voorkeur in een stille kamer, met zachte ondergrond en zonder honden- of telefoonlawaai.

Betrouwbare methoden

• Doppler-meting
• HDO (High Definition Oscillometry)

Minder betrouwbaar

• Traditionele oscillometrie werkt vaak slecht bij wakkere katten omdat er veel invloed is van beweging. 

Waarom fundoscopie zo belangrijk is

Een kijkje in het oog kan letterlijk levens redden.
Met een fundoscopie (onderzoek van het netvlies) kan de dierenarts tekenen zien van hypertensieve schade: bloedingen, oedeem of netvliesloslating.
Dus als de bloeddruk hoger is dan 160 mmHg is het belangrijk om te kijken of er oogschade is. Als dit het geval is, dan weet je zeker dat hoge bloeddruk echt aanwezig is. Als er geen oogschade is, kan dit nog steeds zo zijn, of er is sprake van witte jassen hoge bloeddruk. In dit geval is het advies de bloeddruk meting te herhalen op een ander tijdstip, enkele weken later. 

Iedere kat met hoge bloeddruk of plotselinge blindheid hoort dus een oogonderzoek te krijgen.

Behandeling van hypertensie bij de kat

Het doel is de bloeddruk te verlagen tot onder 150 mmHg en schade aan organen te beperken.
Tegelijk is het belangrijk om onderliggende oorzaken te vinden en aan te pakken.

Er zijn momenteel twee medicijnen geregistreerd voor de behandeling van hoge bloeddruk. Dit zijn amlodipine (Amodip) en telmisartan (Semintra). 
Beide middelen kunnen soms gecombineerd worden bij lastige gevallen, maar altijd onder begeleiding van een dierenarts.

Monitoring en follow-up

De bloeddruk moet regelmatig worden gecontroleerd:

• Na één tot twee weken na start of aanpassing van medicatie
• Daarna elke drie maanden, als de waarden stabiel zijn
• Vaker bij katten met nierziekte of andere aandoeningen die kunnen zorgen voor hypertensie 

Wat kun je als eigenaar doen?

• Laat bij elke kat ouder dan 10 jaar regelmatig de bloeddruk meten.
• Heeft je kat een ziekte die de kans op hoge bloeddruk verhoogd? Blijf dan ook de bloeddruk monitoren.
• Vraag gerust of de praktijk een katvriendelijke meting uitvoert (rust, tijd, ervaren personeel).
• Behandeling werkt goed en voorkomt veel leed – zeker als het vroeg wordt ontdekt.

Conclusie

Hoge bloeddruk bij katten is vaak een stille sluipmoordenaar: pas als er schade is, wordt hij ontdekt. Maar met regelmatige controles, goede meettechniek en tijdige behandeling kunnen we blindheid, hersenbloeding en nierfalen voorkomen.

Laat bij je oudere kat minstens één keer per jaar de bloeddruk meten.
Een kleine moeite met een groot effect op levenskwaliteit.

Blijf Purrfectly informed en zorg dat je kat gezond en gelukkig blijft.

Liefs,
Marieke (en Pip)